Alhoewel veel bedrijven claimen dat ze creativiteit hoog in het vaandel hebben staan zijn er maar weinig echt creatieve organisaties. Dat komt door het simpele feit dat bedrijven over het algemeen een hiërarchie kennen. Het is dus juist de karakteristiek van de gemiddelde onderneming die creativiteit in de weg staat. Hoe dat werkt?
Hiërarchie is voor creativiteit een recept voor mislukking
Creativiteit komt van binnenuit
Creativiteit kun je niet afdwingen. Het bestaat in mensen doordat ze vrij kunnen denken en het ontstaat door een sterke intrinsieke motivatie: passie. Passie drijft je om voor een probleem een creatieve oplossing te bedenken. En als die oplossing je voor nieuwe problemen stelt, steeds verder te zoeken tot jouw creatie is voltooid.
Zodra er echter druk van buitenaf wordt gelegd op het resultaat van jouw creatieve denkproces loop je het risico ernstig te blokkeren.
Zo is het voor veel artiesten vrijwel onmogelijk om na een eerste grootschalig kassucces, aan de verwachtingen van de buitenwereld te voldoen om een tweede meesterwerk te creëren. De enorm productieve filmmaker Woody Allen begrijpt hoe dat werkt. Hij komt steevast niet naar de Oscaruitreiking omdat hij zich niet wil laten leiden door de stem van de meerderheid, maar naar zijn eigen kwaliteitseisen leeft.
Creativiteit gedijt beter buiten de publiciteit en zonder de verwachtingen van anderen.
Hiërarchie is een creativiteitskiller
Veel medewerkers vinden hun werk een kwestie van ‘moeten’. Ze hebben geen keus. Een manager vertelt ze wat er gedaan moet worden en controleert de resultaten. De maandelijkse salarisbetaling staat daar als beloning tegenover.
Daar komt geen intrinsieke motivatie bij aan te pas. Je krijgt een opdracht van de baas en die voer je uit. Passie, als de intrinsieke motor van creativiteit, is ver te zoeken. Hiërarchie doodt creativiteit.
Bovendien is de combinatie van iets moeten doen en daar een beloning voor krijgen helemaal de dood in de pot voor creativiteit. De beste creaties komen tot stand wanneer niemand toekijkt en er geen beloning wordt verwacht.
Iets moeten + Beloning = Creativiteitskiller
Het wordt nog erger.
Waar leg jij je kwartjes op?
Creativiteit is niet voorbehouden aan slimme, getalenteerde of exceptionele mensen. Iedereen is creatief, alleen niet iedereen maakt van zijn creativiteit gebruik. In een bedrijf ligt dat aan de leider. De leider bepaalt of er ruimte is voor creativiteit.
Nu zullen veel ondernemers roepen dat ze creativiteit enorm stimuleren. Helaas treffen die woorden vaak geen doel.
Medewerkers kijken namelijk naar wat de leider doet, en niet naar wat hij zegt. Als hij in een kersttoespraak hoog opgeeft over innovatie, maar halverwege januari geen toestemming geeft voor een bezoek aan een seminar over nieuwe technologieën omdat dat niet gebudgetteerd, is de boodschap duidelijk: in dit bedrijf gaat winst boven creativiteit.
Als leider heb je een voorbeeldfunctie en daarvoor geldt: geen woorden, maar daden
En omdat het vooraf nooit duidelijk is wat een creatief proces aan resultaat oplevert, en creatieve processen veel tijd kunnen kosten, sneuvelen de initiatieven daartoe onder het juk van winstgevendheid.
Is een creatieve organisatie wel mogelijk?
Als je van je bedrijf een creatieve organisatie wilt maken, vraagt dat een verandering.
De hiërarchie ga je te lijf door zelfsturende teamspelers te introduceren. Daardoor zijn het niet langer instructies of opdrachten die medewerkers aan het werk doen gaan. Ook wordt er niet op de vingers gekeken of om verantwoording gevraagd. Er is sprake van een doel waar de teamleden als gelijken aan werken.
Deze manier van werken is niet voorbehouden aan kennisintensieve omgevingen waar alleen hoog opgeleide mensen werken. Ook lager opgeleide mensen zijn prima in staat verantwoordelijkheid te dragen voor resultaat.
Als leider kun je creativiteit maken en breken
Daarnaast zul jij, als leider, de inspanning en dus het geld dat wordt besteed aan creativiteit mogelijk moeten maken. Dat doe je door je medewerkers die bij je komen met een idee te allen tijde te stimuleren het idee te beproeven.
Daarbij kun je nog geen opgetrokken wenkbrauw veroorloven. Jouw standaardhouding en reactie zal moeten zijn: “ga maar doen en laat maar zien”.
Daardoor laat je je medewerkers vrij om hun tijd en energie te steken in iets unieks waarvan je nu de waarde nog niet van kunt zien.
Simpelweg, omdat creativiteit van waarde is.
Bron: How to fly a horse, Kevin Ashton, New York 2015
Vond je het een goed artikel? Doe er iemand anders een plezier mee via de mail.
Delen op social media wordt door ons ook erg gewaardeerd.
